۵/۰ -توضیح حرکت خطی: کینه ماتیک خطی

کینه ماتیک خطی یه شاخه از مکانیکه که حرکت خطی یا translation رو توضیح میده. تو حرکت خطی، همه نقاط یه بدن به طور مساوی تو یه جهت، با یه سرعت و در یک زمان حرکت میکنن. همه نقاط رو بدن با هم سرعتشون کم و زیاد میشه. دو نوع حرکت خطی وجود داره:

• حرکت راست: حرکت تو یه خط راست.
• حرکت منحنی: حرکت در طول یه خط منحنی، مثل وقتی که بدن تو هوا به عنوان یه پرتابه حرکت میکنه. حرکت منحنی حرکت همزمان در جهات بالا و پایین (عمودی) و جلو و عقب (افقی)ه.

تو این فصل، کینه ماتیک رو توضیح میدم که جای بدن در فضا کجاست (موقعیت) و بدن، چقدر دور، چقدر تند، و با چه تداومی (کاهش یا افزایش سرعت) حرکت میکنه. مقدار مهم مومنتوم خطی رو توضیح میدم چون دو تا ایده مهم حالت کنونی حرکت بدن و مقاومت بدن (اینرسی) به تغییر حرکتش رو باهم ترکیب میکنه. در آخر هم، طریقه استفاده از سه تا فرمول شتاب ثابت برای مشخص کردن مقدار حرکت پرتابه رو میگم.

۴/۹ - فشردن برای چسباندن: نیروی عکس العمل نرمال

وقتی دو تا خط در ۹۰ درجه ای هم هستن، میگیم دو تا خط نسبت به هم عمود (perpendicular) هستن. وقتی دو تا سطح در ۹۰ درجه ای هم هستن، میگیم متعامد (orthogonal) هم هستن. وقتی یه خط و یه صفحه، در ۹۰ درجه ای هم هستن، میگی خط نسبت به صفحه نرمال ه. چون یه بردار فقط یه خط، وقتی یه نیرو در ۹۰ درجه ای یه صفحه اعمال میشه، میگیم که نیرو، نرماله. 

۴/۸ - مواد اهمیت دارن: ضریب اصطکاک مو

آیا میخچه های ته کفش، اصطکاک رو زیاد میکنن؟ شاید بگین، اره، همه ورزشکارا از اون کفش ها میپوشن تا کشش یا چسبندگی بین پا و زمین رو زیاد کنن؟ خوب؟ وقتی ورزشکارا میخچه میپوشن تا روی چمن بازی کنن، کشش بیشتری پیدا میکنن. اما اگه یه ورزشکار، با همون کفش رو مرمر راه بره، کشش کمتری وجود خواهد داشت. پس نمیشه با اطمینان گفت که یه ماده خاص، اصطکاک بیشتری هم ایجاد میکنه. این باسگی به هردو ماده در تماس با هم داره.

ضریب اصطکاک که با حرف یونانی μ یا مومشخص میشه، یه عدده که نشون دهنده مقدار اصطکاک تولیدی بین دو ماده ست. هر چی مو بیشتر باشه، اصطکاک بین دو سطح بیشتره. جدول ۱-۴ چندتا مقدار مو برای مواد مختلف رو گفته. 

۴/۷ - لغزش، سابیدن، و ثابت بودن: اصطکاک، اف مو ان ه

نیروی اصطکاک وقتی دو بدن با هم در تماسن و میخوان رو هم سر بخورن یا در حال سر خوردنن، حاضره. اصطکاک همیشه برای مخالفت با سر خوردن عمل میکنه: که بعضی وقتا از بس زیاده، مانع سر خوردن میشه. چسبندگی بین دو سطحه. تابلوه که وقتی دستتون رو به هم میمالین و گرمتون میشه، اصطکاک ایجاد کردن. وقتی میپرین بالا و میاید پایین و گاهی وقتا اصطکاک اونقدر نیست که مانع سر خوردن بشه. ولی معمولا قدر اصطکاک رو نمیدونین (با اینکه اصطکاک زیاد از حد یا کمتر از حد سبب تغییر اجرا و آسیب میشه). 

۴/۶ - حس کردن کشش جاذبه

وزن، نیروی کششی جاذبه زمین بر بدن است. وزن، یه نیروی خارجی عمل کننده رو به پایین است که وقتی بدن به سمت بالا میرود، سرعتش را کم و وقتی در حال پایین آمدن است، به آن سرعت میبخشد. ما به سر و کله زدن با وزن مان عادت کردیم - موقع بالا رفتن از پله ها، پریدن تو هوا، یا ایستادن، بر خلافش کار میکنیم - که ساده است همچین نیروی همیشه-حاضری رو نادیده بگیریم. ولی جاذبه حرکت را بیشتر از هر نیروی دیگری تحت تاثیر قرار میدهد.

 نیوتون، جاذبه رو تو قانون جاذبه اش توضیح داد که تو سه تا جمله میگه که:

• همه بدن ها ، با یه نیرو به سمت هم کشیده میشن.
• قدر این نیروی کششی، مرتبط با حاصلضرب جرم دو بدن ه.
• قدر نیرو به طور معکوس با مربع فاصله بین دو بدن نسبت داره.

آخیش! حالا میگم که چجوری هر کدوم از این جمله ها، در مکانیک اعمال میشه: